PDF Basket
Europejski sektor rolno-spożywczy stawia czoła wielu związanym ze sobą wyzwaniom. Producenci muszą wytwarzać bezpieczne i pożywne produkty dla stale rosnącej liczby ludności, a jednocześnie wymaga się od nich zmniejszenia oddziaływania na środowisko i utrzymania dochodowości. Rolnicy i społeczności wiejskie odczuwają coraz większą presję i brak równowagi sił w łańcuchu wartości.
Do niedawna próby rozwiązania tych problemów nie były skoordynowane i były realizowane w izolacji. Próbę zmiany tej sytuacji podjęli członkowie konsorcjum projektu Ploutos, którzy opracowali ramy innowacyjnych działań obejmujących cały łańcuch wartości, pozwalających na całościową analizę wpływu każdego sugerowanego podejścia.
„W ramach projektu Ploutos zastosowaliśmy podejście systemowe", wyjaśnia Nikos Marianos, który pełnił rolę koordynatora projektu z ramienia organizacji Gaia Epicheirein, będącej stowarzyszeniem zrzeszającym ponad 150 000 rolników. Konsorcjum obrało za cel opracowanie nowatorskich ram zaprojektowanych w celu wspierania konkurencyjnej produkcji rolno-spożywczej, zrównoważonego rozwoju i równości dochodów, mając jednocześnie na uwadze, że przyszłość rolnictwa nie może zależeć wyłącznie od rozwoju technologicznego.
„Cyfryzacja nie jest lekiem na wszystkie bolączki”, mówi Marianos. „Ostatnia dekada przyniosła nagły wzrost zainteresowania wykorzystaniem technologii cyfrowych w rolnictwie i inwestycji w rozwiązania określane mianem rolnictwa precyzyjnego, inteligentnego rolnictwa czy rolnictwa cyfrowego. Rozwiązania te są przedstawiane jako ogromna szansa na przezwyciężenie wyzwań dotyczących sektora rolno-spożywczego i finansowane przez Komisję Europejską i podmioty sektora prywatnego. Problem w tym, że w wyniku dużej zależności od technologii ich faktyczne wykorzystanie przez specjalistów z branży rolno-spożywczej jest jak dotąd ograniczone”.
Kompleksowe podejście
Dzięki opracowanym w ramach projektu Ploutos Zrównoważonym Ramom Innowacji zespół zaproponował odejście od rozwiązań skoncentrowanych na technologii do bardziej całościowej strategii łączących narzędzia cyfrowe ze zrównoważonymi innowacjami biznesowymi i behawioralnymi. Strategia ta stanowi kompleksowe podejście do wyzwań stojących przed uczestnikami sektora rolno-spożywczego, jednocześnie umożliwiając zrównoważony rozwój sektora w perspektywie długoterminowej.
Wspieranie interesariuszy dzięki współpracy
Skuteczność działań realizowanych w ramach projektu Ploutos opiera się na integracyjnym podejściu łączącym wiele podmiotów, w tym interesariuszy z całego łańcucha wartości, umożliwiając im wspólne projektowanie rozwiązań problemów dotykających wszystkich podmiotów. Choć prace skupiają się na rolnikach, opracowane ramy wspierają współpracę między wieloma uczestnikami łańcucha wartości. Zespół projektu Ploutos oferuje sprawiedliwy podział zysków, przyspieszając w ten sposób wdrażanie innowacji i angażując interesariuszy sektora rolno-spożywczego w proces zmian.
Cele i ambicje zespołu doskonale ilustruje 11 pilotażowych projektów obejmujących zrównoważone innowacje, które pozwoliły na zaprezentowanie potencjału tych rozwiązań w całej Europie. Wśród nich można wymienić między innymi wdrożenie inteligentnego rozwiązania dla rolnictwa na terenie Grecji, którego celem było wsparcie zrównoważonego rozwoju i zwiększenie przejrzystości, a także platformę FoodSHare w Serbii i Macedonii Północnej, która pozwala na przekierowanie nadwyżek żywności do osób potrzebujących oraz inicjatywy wspierające konsumentów oparte na crowdsourcingu we Francji i Grecji. Te programy pilotażowe podkreślają nie tylko innowacyjność projektu, ale także zaangażowanie zespołu w promowanie integracji i pozytywnych działań społecznych.
„Nasze projekty pilotażowe uwzględniają różnorodność sektorów i różne poziomy gotowości na wdrażanie innowacji. Nasze projekty pilotażowe objęły sektory upraw rolnych, ogrodnictwa, upraw bylin oraz produkcji zwierzęcej i mleczarskiej. Zrealizowaliśmy także cztery międzysektorowe programy pilotażowe ukierunkowane na wiele łańcuchów wartości i ich wytwarzane przez nie produkty rolno-spożywcze. Zaangażowaliśmy rolników, spółdzielnie, spółki działające w branży spożywczej i agrotechnicznej, decydentów, doradców, uniwersytety, ośrodki badawcze, usługodawców i firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. W międzyczasie przetestowaliśmy szeroką gamę innowacyjnych rozwiązań obejmujących technologie takie jak satelity, drony, sztuczna inteligencja, crowdsourcing i technologie semantyczne", zauważa Marianos.
Stawianie czoła wyzwaniom przyszłości
W odpowiedzi na pytanie o to, czy jego zdaniem rezultaty projektu mogą pomóc w walce z obecnym kryzysem sektora rolnictwa, który rozlewa się po całej Europie, Marianos zachowuje optymizm: „Staramy się opracowywać ukierunkowane zalecenia dla decydentów, a także rozwiązania i modele biznesowe, które mogą pomóc wszystkim. Moim zdaniem kluczem do zapewnienia stabilności sektora rolno-spożywczego jest zrozumienie, że każde działanie wymaga pewnych kompromisów i uwzględnienie tego faktu na etapie planowania, a także zapewnienie widocznych korzyści wszystkim zainteresowanym stronom”.
Zespołowi projektu Ploutos udało się wykazać, że transformacja w kierunku zrównoważonego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego jest możliwa dzięki połączeniu modeli biznesowych opartych na współpracy i innowacji opartych na danych.
Choć prace w ramach projektu dobiegły końca we wrześniu 2023 roku, badacze kontynuują działania na rzecz rozpowszechniania rezultatów i wypracowanych rozwiązań. Dzięki inicjatywom takim jak Akademia Innowacji Ploutos wspierająca stosowanie Zrównoważonych Ram Innowacji, wizja zespołu zakładająca powstanie ekosystemu innowacji zorientowanego na zrównoważony rozwój pozostaje żywa i wciąż jest realizowana w praktyce.