PDF Basket
Ο ευρωπαϊκός αγροδιατροφικός τομέας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις. Οι παραγωγοί οφείλουν να παράγουν ασφαλή και επαρκή τρόφιμα για τον αυξανόμενο πληθυσμό, μειώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και διατηρώντας αποδεκτό εισόδημα για γεωργούς και αγροτικές κοινότητες που πλήττονται από ανισορροπίες στην αλυσίδα αξίας.
Μέχρι πρόσφατα, οι προσπάθειες αντιμετώπισης αυτών των ζητημάτων ήταν κυρίως μεμονωμένες. Η κοινοπραξία Ploutos έβαλε τέλος σε αυτή την τάση δημιουργώντας ένα πλαίσιο καινοτομίας που καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και συνυπολογίζει τον συνολικό αντίκτυπο κάθε πρότασης.
«Το Ploutos υιοθέτησε συστημική προσέγγιση», εξηγεί ο Νίκος Μαριάνος, συντονιστής του έργου για την εταιρεία Γαία Επιχειρείν, που εκπροσωπεί μια συμμαχία περισσότερων από 150.000 γεωργών. Η κοινοπραξία αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός καινοτόμου πλαισίου για την προώθηση ανταγωνιστικής παραγωγής, βιωσιμότητας και ίσων εισοδημάτων στον αγροδιατροφικό τομέα, εφόσον το μέλλον της γεωργίας δεν εξαρτάται μόνο από την τεχνολογία.
«Η ψηφιοποίηση δεν είναι πανάκεια», λέει ο Μαριάνος. «Την τελευταία δεκαετία αυξήθηκαν κατακόρυφα το ενδιαφέρον και οι επενδύσεις για ψηφιακές τεχνολογίες στη γεωργία, π.χ. ‘Γεωργία ακριβείας’, ‘Έξυπνη γεωργία’ ή ‘Ψηφιακή γεωργία’. Αυτές θεωρούνται τεράστια ευκαιρία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στον αγροδιατροφικό τομέα και χρηματοδοτούνται με τεράστια ποσά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ιδιωτικό τομέα, αλλά εξαρτώνται τόσο πολύ από την τεχνολογία ώστε η υιοθέτησή τους στον αγροδιατροφικό τομέα είναι περιορισμένη».
Ολιστική προσέγγιση
Μέσω του Πλαισίου Βιώσιμης Καινοτομίας, το Ploutos υποστηρίζει τη στροφή από τις τεχνολογικές λύσεις σε ένα ολιστικό μοντέλο που συνδυάζει ψηφιακά εργαλεία με βιώσιμες επιχειρηματικές και συμπεριφορικές καινοτομίες. Έτσι διασφαλίζεται ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των αλληλένδετων προκλήσεων του αγροδιατροφικού τομέα και ανοίγει ο δρόμος για μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Ενδυνάμωση των εμπλεκομένων μέσω συνεργασίας
Η επιτυχία του Ploutos βασίζεται στην συμπεριληπτική και πολυπαραγοντική προσέγγιση, που διασφαλίζει τη συνεργασία εμπλεκομένων από ολόκληρη την αλυσίδα αξίας με σκοπό τη συνδιαμόρφωση λύσεων για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων. Εστιάζοντας στους γεωργούς και προάγοντας παράλληλα τη συνεργασία μεταξύ πολλών φορέων της αλυσίδας αξίας, το Ploutos διασφαλίζει δίκαιη κατανομή των οφελών, επιταχύνοντας την υιοθέτηση καινοτομιών και προωθώντας τη συμμετοχή των εμπλεκομένων.
Η φιλοδοξία του έργου αποτυπώνεται στα 11 Πιλοτικά Προγράμματα Βιώσιμης Καινοτομίας (ΠΠΒΚ), που έχουν αναδείξει τις πρωτοποριακές τους δυνατότητες στην Ευρώπη. Αυτά περιλαμβάνουν: μια λύση έξυπνης γεωργίας στην Ελλάδα για την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της διαφάνειας· την πλατφόρμα FoodSHare στη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία, που ανακατευθύνει πλεονάζοντα τρόφιμα σε όσους τα χρειάζονται· και πρωτοβουλίες ενδυνάμωσης καταναλωτών βάσει πληθοπορισμού (crowdsourcing) στη Γαλλία και την Ελλάδα. Τα προγράμματα αυτά αναδεικνύουν όχι μόνο τις δυνατότητες καινοτομίας του έργου, αλλά και τη δέσμευσή του για συμπεριληπτικότητα και τον κοινωνικό του αντίκτυπο.
«Τα ΠΠΒΚ καλύπτουν πολλούς τομείς και διάφορα επίπεδα ωριμότητας όσον αφορά την καινοτομία. Είχαμε πιλοτικά προγράμματα που κάλυπταν τις αροτραίες καλλιέργειες, τα κηπευτικά, τα πολυετή φυτά, την κτηνοτροφία και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και τέσσερα διατομεακά προγράμματα που στόχευαν σε πολλαπλές αλυσίδες αξίας και στα αγροδιατροφικά τους προϊόντα. Έχουμε εξασφαλίσει τη συμμετοχή γεωργών, συνεταιρισμών, εταιρειών από τους τομείς των τροφίμων και της αγροτικής τεχνολογίας, φορέων χάραξης πολιτικής, φορέων παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, παρόχων υπηρεσιών και ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, δοκιμάσαμε πολλούς μοναδικούς συνδυασμούς καινοτομίας με τεχνολογίες όπως δορυφόροι, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τεχνητή νοημοσύνη, πληθοπορισμός (crowdsourcing) και σημασιολογική τεχνολογία», σημειώνει ο Μαριάνος.
Αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων
Ερωτηθείς αν τα ευρήματα του έργου συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της γεωργικής κρίσης που επηρεάζει την Ευρώπη, ο Μαριάνος δήλωσε αισιόδοξος. «Προσπαθούμε να βοηθήσουμε με στοχευμένες συστάσεις και λύσεις πολιτικής και με επιχειρηματικά μοντέλα που βοηθούν όλους. Θεωρώ ότι το κλειδί για ηρεμία στον αγροδιατροφικό τομέα είναι η ορθή κατανόηση των συμβιβασμών στον σχεδιασμό μιας παρέμβασης, καθώς και η αμοιβαιότητα μέσω παροχής ευδιάκριτων οφελών για όλους τους εμπλεκομένους».
Το Ploutos αποδεικνύει ότι η μετάβαση σε ένα βιώσιμο, υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον επισιτιστικό σύστημα είναι εφικτή μέσω συνδυασμού συνεργατικών επιχειρηματικών μοντέλων και καινοτομίας βάσει δεδομένων.
Παρόλο που το Ploutos ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023, συνεχίζεται η προώθηση και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του. Χάρη σε πρωτοβουλίες όπως η Ακαδημία Καινοτομίας Ploutos για την εφαρμογή του Πλαισίου Βιώσιμης Καινοτομίας, το όραμα του έργου για ένα οικοσύστημα καινοτομίας προσανατολισμένο στη βιωσιμότητα παραμένει ζωντανό και επίκαιρο.