PDF Basket
W obecnym modelu funkcjonowania obszarów miejskich miasta zużywają więcej zasobów niż produkują. Rozwiązaniem tego problemu może być optymalizacja „miejskiego metabolizmu”, ale wymaga ona aktywnego udziału obywateli, przeprojektowania produktów, przeniesienia produkcji w nowe miejsca oraz zmiany myślenia o przestrzeni miejskiej.
Jest to duże wyzwanie, ale dzięki finansowanemu przez UE projektowi REFLOW Amsterdam, Berlin, Mediolan, Kluż-Napoka, Paryż i Vejle wiedzą, jak mu sprostać. Partnerzy z tych sześciu miast spędzili ostatnie trzy lata na testowaniu produktów, oprogramowania i modeli biznesowych, które pomogłyby im wykorzystać pełen potencjał gospodarki o obiegu zamkniętym.
„Warsztaty FabLabs (internetowe szkolenia umożliwiające mieszkańcom przekuwanie kreatywnych pomysłów w realne prototypy) i kluby twórców były główną siłą napędową innowacyjności projektu”, mówi Cristiana Parisi, koordynatorka projektu REFLOW z duńskiej uczelni Copenhagen Business School. „Na przykład w Mediolanie opracowaliśmy zautomatyzowany system komunikacyjny BOTTO, który ułatwia dystrybucję nadwyżek żywności. Dzięki niemu możliwa jest ścisła współpraca hurtowni owocowo-warzywnych ze stowarzyszeniami, które walczą z marnowaniem żywności lub pomagają osobom potrzebującym”.
Zespół z Mediolanu (podobnie jak zespoły z innych miastach pilotażowych) używał REFLOW OS – systemu operacyjnego zaprojektowanego przez partnera projektu, organizację DYNE, z myślą o społecznościach, które chcą tworzyć zintegrowane i bezpieczne sieci gospodarcze w ramach łańcucha wartości. System, oparty na dystrybucjach GNU/Linux, pomaga promować stosowanie praktyk gospodarki o obiegu zamkniętym w lokalnych ekosystemach, monitorując i optymalizując procesy „miejskiego metabolizmu”.
Odpady jako zasoby: testowanie innowacyjnych rozwiązań w sześciu miastach
„Tak naprawdę to miasta napędzały projekt. Lokalne społeczności były bardzo pozytywnie nastawione do projektu i aktywnie zaangażowały się w jego działania, przekazując nawet dodatkowe środki oraz biorąc udział w lokalnych inicjatywach organizowanych przez miasta, warsztatach FabLabs i klubach twórców. W rezultacie udało im się wprowadzić realne zmiany z pomocą systemu REFLOW OS”, wyjaśnia Parisi.
Każde miasto realizowało własne projekty opracowane w odpowiedzi na lokalne potrzeby. W Kluż-Napoka osoby i podmioty zainteresowane oszczędzaniem energii mogą korzystać z centrum wiedzy projektu REFLOW. W Amsterdamie uczestnicy projektu pracowali nad zwiększeniem zrównoważonego charakteru łańcucha dostaw materiału dżinsowego – ich celem było wprowadzenie recyklingu odpadów pokonsumenckich jako normy w branży. W Berlinie partnerzy skupili się na cieple ze ścieków i stworzyli aplikację przypominającą radar, która służy do określania podaży i popytu na energię cieplną ze ścieków i łączy dostawców z użytkownikami. Z kolei w Vejle gamifikacja pomogła prześledzić cały obieg plastiku pochodzącego ze sklepów dzięki stworzeniu gry polegającej na mapowaniu łańcucha wartości. „Poziom segregacji odpadów plastikowych, organicznych i niebezpiecznych zwiększył się we wszystkich 360 sklepach sieci REMA 1000 w Danii oraz w całej grupie Reitan (która posiada 1 900 sklepów w krajach nordyckich)”, tłumaczy Parisi. Gra jest także testowana w publicznym domu spokojnej starości Sofiegården, co pokazuje, że może być wykorzystywana w innych branżach i sektorach.
W Mediolanie i Paryżu uczestnicy projektu testowali różne rozwiązania. Oprócz systemu BOTTO partnerzy w Mediolanie wdrożyli także projekt Prima-Seconda polegający na wykorzystywaniu nadwyżek chleba do produkcji piwa oraz zintegrowany system Food Market 4.0 składający się ze sprzętu i oprogramowania, który pozwala kierownikom targowisk zarządzać przepływem owoców i warzyw i tym samym pilnować, by był bardziej zrównoważony. To drugie rozwiązanie jest testowane na zadaszonym targowisku w dzielnicy Morsenchio. W Paryżu powstała platforma certyfikacyjna Re-Label dla przedmiotów i mebli promująca dobre praktyki ponownego wykorzystywania produktów i surowców wśród lokalnych rzemieślników. Partnerzy utworzyli także inkubator przedsiębiorczości o nazwie Driven, którego celem jest ułatwianie finansowania innowacyjnych start-upów z sektora budowlanego.
Partnerom udało się także po raz pierwszy zastosować wskaźnik społecznego zwrotu z inwestycji w modelu gospodarki o obiegu zamkniętym. Wskaźnik pozwala oszacować wpływ wdrożonych projektów, mierząc ich rezultaty społeczne, środowiskowe i ekonomiczne oraz przypisując im wartość pieniężną.
Prace w ramach projektu, realizowane przez 28 partnerów z całej Europy, zakończyły się w maju 2022 roku. Parisi ma nadzieję, że prace będą kontynuowane w takiej czy innej formie. „Dla mnie głównym celem projektu było zainspirowanie innych miast i ich mieszkańców do podejmowania działań i wdrażania modelu gospodarki o obiegu zamkniętym. Otrzymałam wiele zaproszeń od uniwersytetów i prywatnych organizacji, które rozważają powielenie projektu REFLOW, więc być może powstanie REFLOW 2.0. Myślę, że jest to dopiero początek”.