PDF Basket
Coraz bardziej oczywisty staje się fakt, że stan wybrzeży, mórz i oceanów ma wpływ na zdrowie i jakość życia ludzi, roślin i zwierząt. Przez lata oceany służyły jako droga transportu oraz źródło rekreacji, pożywienia i surowców. W ostatnim czasie morza stały się miejscem wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych.
„Wpływ ludzi na stan oceanów jest bezpośredni i negatywny. Wiąże się on z zanieczyszczeniem, rozwojem cywilizacyjnym i działaniami przemysłu. Jednocześnie nasze zdrowie i jakość naszego życia zależą od dobrego stanu oceanów”, zauważa Lora Fleming, koordynatorka finansowanego ze środków UE projektu SOPHIE i profesor w ośrodku European Centre for Environment and Human Health przy Uniwersytecie w Exeter w Zjednoczonym Królestwie.
„Nie rozumiemy jeszcze w pełni wszystkich tych złożonych powiązań. Jednak jeśli chcemy w zrównoważony sposób korzystać z możliwości, jakie dają nam morza, musimy poszerzyć naszą wiedzę w tym zakresie”.
Sieć powiązań
Realizacja projektu SOPHIE rozpoczęła się w 2017 roku. Celem było lepsze zrozumienie wpływu stanu oceanów na zdrowie człowieka oraz budowa nowych możliwości badawczych w nowo powstającej dziedzinie nauki zajmującej się tym zagadnieniem. Od samego początku badacze skupili się na trzech kluczowych kwestiach: potrzebie zrównoważonego pozyskiwania żywności pochodzenia morskiego, korzyściach dla zdrowia fizycznego i psychicznego wynikających z przebywania na zarządzanych w zrównoważony sposób obszarach nadmorskich, a także znaczeniu różnorodności biologicznej mórz dla badań medycznych i biotechnologicznych.
„Aby zwiększyć zainteresowanie tymi tematami, potrzebna jest transdyscyplinarna współpraca między badaczami i interesariuszami, w tym społecznościami, dla których te kwestie są szczególnie istotne”, mówi Fleming. „Konieczne będzie też prowadzenie transdyscyplinarnych szkoleń, by wychować nowe pokolenie zaangażowanych badaczy”.
Zespół projektu zrealizował swoje zamierzenia, tworząc sieć obejmującą naukowców zajmujących się morzem, ochroną środowiska, medycyną i naukami społecznymi, a także ekspertów w dziedzinie zdrowia publicznego. Jej nazwa to „Oceans and Human Health”. Działa ona w oparciu o serwis społecznościowy LinkedIn i ma ułatwić wymianę wiedzy między zainteresowanymi stronami. „Ponadto w ramach nowej strategii dotyczącej turystyki morskiej przeprowadziliśmy pilotażowe szkolenie z udziałem podmiotów z tej branży, stanowiące połączenie nauki obywatelskiej i budowania świadomości w zakresie kwestii związanych ze zdrowiem i jakością życia”, dodaje Fleming.
Dzięki ankiecie obywatelskiej zespół dowiedział się, jak społeczeństwo postrzega wpływ kwestii związanych z morzem na zdrowie i dobrostan człowieka. „Przeprowadziliśmy rozmowy z ponad 14 000 interesariuszy z całej Europy i spoza niej, by lepiej zrozumieć ich spojrzenie na to zagadnienie”, wyjaśnia Fleming.
Dążenie do zrównoważonego korzystania z zasobów oceanicznych
Istotnym sukcesem projektu SOPHIE było utworzenie sieci skupiającej osoby i organizacje zainteresowane wpływem oceanów na zdrowie ludzi. Umożliwi ona prowadzenie dalszych, realizowanych wspólnie badań nad złożonym i fundamentalnym związkiem człowieka z oceanem.
Ponadto ze sporej części informacji zgromadzonych w ramach projektu mogą korzystać eksperci i obywatele, ponieważ udostępniono je w internecie. Znaleźć wśród nich można wyniki ankiety obywatelskiej, a także różne mapy interaktywne. Na przykład zespół projektu przygotował mapę przedstawiającą innowacyjne, prowadzone w Europie i poza nią działania mające na celu zarówno ochronę środowiska morskiego, jak i dbanie o zdrowie i dobrostan ludzi.
Najważniejsze wyniki badań ujęto w europejskim strategicznym programie badawczym dotyczącym wpływu oceanów na zdrowie człowieka. Stanowi on plan opisujący wymagane działania oraz zbiór wytycznych, które pomogą ustalić kierunek przyszłych badań. „Ten plan to dorobek badaczy pracujących nad projektem SOPHIE. Wspomoże on rozwój tej dziedziny nauki w Europie i na świecie”, mówi Fleming.
Różne aspekty projektu SOPHIE przyczynią się do ustanowienia nowej, globalnej dyscypliny akademickiej zajmującej się zdrowiem oceanów i człowieka, a także pozwolą wskazać kwestie, które mają istotny wpływ na przyszłość naszej planety. „Mamy nadzieję, że dzięki naszej pracy uzyskiwanie pomocy finansowej dla przyszłych projektów będzie prostsze”, dodaje Fleming. „Chcielibyśmy też, by interdyscyplinarna współpraca, jaką umożliwiliśmy, zainspirowała do działania osoby z innych środowisk”.