PDF Basket
Wszyscy słyszeliśmy rodziców czy dziadków narzekających na to, że kiedyś pomidory smakowały o wiele lepiej. Choć przekonanie takie można by uznać za skutek nostalgii i patrzenia na przeszłość przez różowe okulary, smutna prawda jest taka, że jeśli nic się nie zmieni, już wkrótce będziemy opowiadać naszym wnukom tę samą historię. W ostatnich latach wzrost temperatur w Europie spowodował spadek produkcji pomidorów o nawet 80 %. Prawdziwym wyzwaniem stało się utrzymanie stabilnych plonów w trudnych warunkach temperaturowych bez obniżania jakości produkowanych warzyw.
Właśnie w tym kontekście rozpoczęto realizację finansowanego ze środków UE projektu TomGEM, którego celem było stworzenie odpornych na ciepło odmian pomidorów oraz opracowanie nowych praktyk w zakresie zarządzania uprawami, biorąc pod uwagę wyzwania stawiane przez zmianę klimatu. „W projekcie TomGEM wykorzystaliśmy wiedzę fachową oraz umiejętności międzynarodowych uznanych laboratoriów oraz doświadczonych producentów i hodowców pomidorów. Wspólnie zbadaliśmy wpływ podwyższonej temperatury otoczenia na organogenezę kwiatów, płodność pyłków, zawiązywanie się owoców, wzrost owoców i zachowanie po zbiorach”, opowiada koordynator projektu Mondher Bouzayen, profesor biotechnologii w Krajowym Instytucie Politechnicznym w Tuluzie.
Idealne temperatury dla wzrostu pomidorów wynoszą od 21 do 29 °C w ciągu dnia oraz od 18 do 21 °C w nocy. Temperatury wykraczające poza te przedziały mają negatywny wpływ na zawiązywanie się owoców i ich jakość. Jak wskazuje Bouzayen, wyniki wielu badań dowiodły związku wyższych temperatur ze spadkiem wydajności plonów. Innymi słowy, jedynym rozwiązaniem jest znalezienie genotypów pomidorów, które są w stanie znieść trudne warunki temperaturowe, a nawet które doskonale poradzą sobie w takich warunkach.
Na drodze do lepszych plonów
„Nasze zespoły miały dostęp do dużego zbioru zasobów genetycznych pomidorów z całego świata. Przebadaliśmy ponad 2 000 genotypów powiązanych z naturalnymi lub stworzonymi odmianami w różnych lokalizacjach i oceniliśmy ich odporność na wysokie temperatury. Aby to osiągnąć, wykorzystaliśmy szereg deskryptorów fenotypowych oraz parametrów środowiskowych”, wyjaśnia Bouzayen.
Wyniki tych szeroko zakrojonych badań zostały umieszczone w internetowej bazie danych PhenoTomGEM uzupełnianej przez wszystkich partnerów projektu. Wszystkie te dane zawierają cenną listę ulepszonych genotypów o wyższej tolerancji na ciepło i wyższej stabilności plonów, a także nowe geny i nowe markery, które pomogą hodowcom pomidorów w tworzeniu odmian pomidorów lepiej przystosowanych do wysokich temperatur.
Badacze wybrali łącznie 18 genotypów, z których siedem wykazuje najlepsze właściwości w trzech placówkach badawczych w Bułgarii, we Włoszech i w Hiszpanii. To jednak jeszcze nie wszystko. Zespół projektu odkrył również coś, co nazwał „najpotężniejszym zestawem narzędzi” – listę czynników decydujących o płodności pyłków w wysokich temperaturach. Narzędzia te będą doskonałym punktem wyjścia do opracowywania nowych odmian pomidorów odpornych na wysoką temperaturę. Inne wyniki projektu obejmują: platformę przyspieszającą wyszukiwanie genów-kandydatów (TomExpress); badanie obejmujące 4 000 istniejących mutacji pomidorów; roślinny biostymulant, który może zwiększyć tolerancję pomidorów na wysoką temperaturę; zestaw najlepszych praktyk w zakresie zarządzania; nowe hybrydy pomidorów, które już teraz przyciągają uwagę podmiotów z tego sektora. Opracowana w ramach projektu odmiana Aleno sartse (rubinowe serce), zdobyła nawet nagrodę dla najlepszej innowacji podczas XXVII Międzynarodowej Wystawy Rolniczej w 2018 roku.
Ogólnie rzecz biorąc, projekt TomGEM jest bogatym zbiorem informacji dla interesariuszy chcących upewnić się, że przyszłe pokolenia będą mogły delektować się pysznymi pomidorami, których wystarczy dla każdego. Jak stwierdza sam Bouzayen, „obecnie lepiej rozumiemy aspekty genetyczne tolerancji i podatności na wysokie temperatury. Znaleźliśmy w genomie pomidorów drogowskazy, które wskażą hodowcom odmiany o lepszej tolerancji na ciepło. Opracowaliśmy też nowatorskie praktyki w zakresie zarządzania, lepiej dostosowane do nowych odmian oraz zmieniających się warunków wzrostu roślin”.