PDF Basket
Jeżeli pandemia COVID-19 ma jakikolwiek pozytywny aspekt, to jest nim rozwój szczepionki mRNA.
Tradycyjne szczepionki pobudzają układ odpornościowy, ponieważ zawierają osłabioną lub nieaktywną formę patogenu. Natomiast szczepionki przeciw COVID-19 produkowane przez firmy Pfizer i Moderna zawierają informacyjny RNA (mRNA) – zestaw instrukcji budowy nieszkodliwego białka wirusowego. Komórki ciała wykorzystują te instrukcje do budowy białek i dostarczają układowi odpornościowemu informacji potrzebnych do rozpoznania i zwalczania wirusa w przyszłości.
Jednak potencjał związany z mRNA jest dużo większy. „Technologie oparte na RNA i biologii komórkowej mają ogromny potencjał związany z leczeniem wielu chorób, w tym infekcji wirusowych, nowotworów, rzadkich chorób wrodzonych, a nawet neurodegeneracyjnych”, mówi Jacek Kuźnicki, koordynator finansowanego przez UE projektu MOSaIC i były dyrektor Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej (MIBMiK) w Warszawie.
Wybitny badacz
MIBMiK jest uznanym na całym świecie centrum badawczym, w którym prowadzone są najnowocześniejsze badania i opracowywane innowacje. W 2018 roku instytut uruchomił projekt MOSaIC, który jest częścią katedry EPB programu „Horyzont 2020”.
Działania prowadzone w ramach katedry EPB pomagają uniwersytetom i organizacjom badawczym w nawiązaniu współpracy ze świetnie wykształconymi naukowcami, którzy następnie dołączają do zespołów kierowanych przez wybitnego badacza i kierownika badań. Tym wybitnym badaczem w MIBMiK jest Andrzej Dziembowski, kierownik Laboratorium Biologii RNA.
Dziembowski nadzoruje zespół 20 badaczy, publikuje prace w najbardziej prestiżowych czasopismach i z powodzeniem ubiega się o granty krajowe i międzynarodowe. Jednym z nich jest grant dla doświadczonych naukowców od Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych przyznany na projekt ViveRNA, który dotyczy zrozumienia mechanizmów regulujących stabilność zarówno endogennego, jak i terapeutycznego mRNA. Był to pierwszy tego typu grant przyznany polskiemu naukowcowi zajmującemu się biologią.
Dziembowski kieruje również Wirtualnym Instytutem Badawczym HERO (WIB), który jest finansowany ze środków Funduszu Polskiej Nauki. Celem projektu jest opracowanie nowej generacji immunoterapii przeciwnowotworowych opartych na mRNA.
„Głęboko wierzę w powodzenie planowanych prac, tym bardziej, że badania z zakresu biologii RNA to jeden z najbardziej obiecujących i aktywnie rozwijanych kierunków w naukach biologicznych, o ogromnym potencjale zastosowania w medycynie”, mówi Dziembowski.
Więcej niż badania RNA
Dzięki projektowi MOSaIC MIBMiK zaczęło specjalizować się w badaniach nad RNA oraz biologią komórkową. Prace MIBMiK w obu tych dziedzinach zaowocują identyfikacją mechanizmów chorób człowieka i opracowaniem nowych leków celowanych. Wyniki te można przełożyć na zastosowania kliniczne oraz stworzenie nowych leków, szczepionek i markerów diagnostycznych.
Projekt przyczynił się również do innych strategicznych zmian w MIBMiK. Dziembowski założył i nadzoruje naukowo Pracownię Inżynierii Genetycznej zorientowaną na biznes. Dzięki niej społeczność badawcza może prowadzić badania nad szerokim zakresem modyfikacji genetycznych na myszach przy użyciu metodologii CRISPR/Cas9 i ma możliwość szybkiego generowania transgenicznych modeli zwierzęcych.
MIBMiK zaangażował się również w edukację naukowców. Otwarto dedykowaną szkołę doktorancką, która powstała we współpracy z ośmioma innymi organizacjami badawczymi specjalizującymi się w biologii, chemii, medycynie i fizyce. Do tej pory szkoła przyjęła 300 doktorantów z 25 krajów.
Co równie ważne, projekt MOSaIC umożliwił instytutowi wdrożenie oraz promowanie metod skutecznego zarządzania nauką i zasobami ludzkimi, ze szczególnym naciskiem na równość płci i różnorodność.
Wprowadzanie zmian w opiece zdrowotnej
Projekt MOSaIC przyczynił się do bezprecedensowego rozwoju MIBMiK – transformacji, która jest kontynuowana w ramach nowego projektu finansowanego przez UE. Dzięki temu projektowi, pod kierownictwem Marty Miączyńskiej, instytut ma stać się pierwszym w swoim rodzaju polskim ośrodkiem naukowym łączącym doskonałość badawczą z działaniami komercjalizacyjnymi.
„Obecnie MIBMiK to miejsce spotkań ambitnych i zmotywowanych naukowców, studentów oraz przedsiębiorców biorących udział w przełomowych badaniach wysokiej jakości, które będą miału wpływ na przyszły kształt opieki zdrowotnej”, podsumowuje Kuźnicki.