PDF Basket
Po rozłożeniu na czynniki pierwsze ekologizm zajmuje się tak naprawdę sprawiedliwością.
„Nasz system gospodarczy, w tym firmy, które dostarczają nam materiały, żywność, wodę i energię, jest źródłem niesprawiedliwości społecznej i ekologicznej, która przyczynia się do zatrucia, wysiedlenia, a nawet śmierci zbyt wielu ludzi, zwierząt i roślin”, mówi Joan Martinez-Alier, starszy pracownik naukowy Instytutu Nauk o Środowisku i Technologii Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie.
Jak twierdzi Martinez-Alier, problem polega na tym, że gospodarka przemysłowa nie jest gospodarką o obiegu zamkniętym, lecz ma charakter entropiczny. „Recyklingowi poddawane jest mniej niż 10 % materiałów, które trafiają na rynek, co przekłada się na ciągłe poszukiwanie nowych materiałów i źródeł energii, często poprzez wydobycie surowców”, dodaje.
Jak mówi Martinez-Alier, pomimo tego, że społeczności i ludzie dążą do tego, by przeciwstawić się tym niesprawiedliwościom, firmy nadal brutalnie żerują na wrażliwych populacjach. „Dobra wiadomość jest taka, że obecnie istnieje globalny ruch na rzecz sprawiedliwości ekologicznej, który aktywnie działa na rzecz transformacji społeczeństwa i naszej gospodarki w kierunku ekologii i zrównoważonego rozwoju”, zauważa.
W ramach finansowanego ze środków UE projektu EnvJustice, wspieranego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN), Martinez-Alier działa w zespole zrzeszającym badaczy uniwersyteckich i organizacje wspierające ten globalny ruch na rzecz sprawiedliwości ekologicznej.
Cenne narzędzie w kontekście ruchów na rzecz sprawiedliwości ekologicznej
Najważniejszym elementem projektu jest Atlas Sprawiedliwości Ekologicznej (ang. Atlas of Environmental Justice, EJAtlas). „Jest to baza danych, której celem jest wspieranie badań w zakresie porównawczej, statystycznej ekologii politycznej”, wyjaśnia Martinez-Alier. „Jest to również narzędzie służące do wspierania różnych ruchów na rzecz sprawiedliwości ekologicznej, które mają miejsce na całym świecie”.
EJAtlas, pierwotnie tworzony w ramach finansowanego ze środków UE projektu EJOLT, zawiera obecnie ponad 3 400 wpisów. To interaktywne źródło, które można przeszukiwać według kraju, firmy i towaru, zawiera mapę różnych konfliktów dotyczących sprawiedliwości ekologicznej, które mają miejsce na całym świecie. Mapa jest regularnie aktualizowana i obejmuje konflikty związane między innymi z energetyką jądrową, gospodarowaniem odpadami, biomasą, użytkowaniem gruntów, paliwami kopalnymi, bioróżnorodnością i turystyką.
EJAtlas obejmuje również specjalne mapy dotyczące najistotniejszych tematów. Mapa zatytułowana „Utrata gruntu pod nogami: w jaki sposób indyjskie działania na rzecz ochrony środowiska zagrażają lokalnym społecznościom?”, na przykład, zawiera wyselekcjonowane treści na temat konfliktów i ruchów, które mają miejsce w Indiach.
Podczas realizacji projektu EnvJustice badacze skonsolidowali i przeanalizowali bazę EJAtlas, dzięki czemu zdali sobie sprawę, że jego użyteczność wykracza daleko poza badania naukowe. „Szybko dostrzegliśmy, że EJAtlas jest czymś więcej niż tylko narzędziem badawczym – że może posłużyć również do nauczania”, zauważa Martinez-Alier. „Ponadto ponieważ narzędzie zawiera takie środki przekazu, jak piosenki, transparenty protestacyjne, filmy wideo i filmy dokumentalne, może służyć jako ważny zasób dla sztuki i środowiskowych nauk humanistycznych”.
Prace wyróżnione nagrodą
W oparciu o analizę bazy danych atlasu EJAtlas badacze zajmujący się projektem opublikowali szereg prac naukowych dotyczących różnych aspektów ruchów na rzecz sprawiedliwości ekologicznej w Indiach, Azji Południowo-Wschodniej, Chinach, Afryce, Europie i obu Amerykach. Są wśród nich prace dotyczące np. konfliktów o hydroenergetykę, wiatraki czy paliwa kopalne, globalnych ruchów oporu ekologicznego oraz zabijania rdzennych aktywistów ekologicznych, a także aktywistek ekologicznych.
„Wspólnym celem naszych prac nad tym atlasem i naszych opracowań naukowych jest podnoszenie świadomości na temat niesprawiedliwości ekologicznej przy jednoczesnym wspieraniu tych, którzy są na pierwszej linii frontu globalnego ruchu na rzecz sprawiedliwości ekologicznej”, podsumowuje Martinez-Alier.
Ostatnio otrzymał on nagrodę Balzana, której celem jest „wspieranie kultury, nauki i najbardziej zasłużonych inicjatyw na rzecz ludzkości, pokoju i braterstwa między narodami na całym świecie”. Nagroda jest wyrazem uznania dla pracy Martineza-Aliera nad atlasem EJAtlas, który nazwano „unikalną, ogólnodostępną bazą danych na temat głównych konfliktów ekologicznych i ich kulturowych przejawów, która stanowi wysoce użyteczne źródło dla naukowców z wielu dyscyplin, a także praktyków w tej dziedzinie”.