PDF Basket
Od czasu rewolucji przemysłowej nasze społeczeństwa są świadkami nasilającej się migracji mieszkańców Europy z obszarów wiejskich do miast. Co więcej, nic nie wskazuje na to, że w najbliższych latach proces ten ulegnie spowolnieniu – według szacunków do 2050 roku poziom urbanizacji wyniesie nawet 83,7%. Urbanizacja odbywa się jednak ze szkodą dla obszarów wiejskich, które odczuwają negatywne skutki utraty ludności obejmujące zarówno ubóstwo, jak i rozpad więzi społecznych.
Rozwiązaniem tych problemów zajął się zespół projektu RURALIZATION, który postawił sobie za cel transformację obszarów wiejskich w tętniące życiem domy dla młodych pokoleń. Pierwszym krokiem procesu było zrozumienie potrzeb i aspiracji młodych ludzi. Jak wyjaśnia Willem Korthals Altes, koordynator projektu: „Prace rozpoczęliśmy od rozmowy z przeszło 2 000 młodych osób zamieszkujących 20 regionów. Zapytaliśmy ich o tym, jak wyobrażają sobie swoją wymarzoną przyszłość za 15 lat. Dopytaliśmy gdzie chcą mieszkać, w jaki sposób chcą zarabiać na życie, jaki styl życia preferują oraz szereg zbliżonych pytań”.
Zestawiając aspiracje młodzieży z istniejącymi działaniami i przeszkodami, które stoją na drodze do ich realizacji, zespół opracował realistyczny, integracyjny i przede wszystkim wykonalny plan działań mający na celu przyciągnięcie młodych ludzi na obszary wiejskie.
Kluczowe trendy i słabe sygnały
Jednym z najważniejszych osiągnięć projektu było opracowanie 60 arkuszy trendów omawiających zarówno kluczowe trendy dotyczące większości spośród 20 regionów objętych badaniami, jak i pomniejsze trendy dotyczące określonych regionów oraz słabe sygnały, czyli informacje o zmianach w określonych regionach.
Zestawienie marzeń i aspiracji młodych ludzi na arkuszach w dużej mierze obala mit, że młodsze pokolenia nie chcą mieszkać na obszarach wiejskich. „Dużym nadużyciem jest stwierdzenie, że większość młodych ludzi marzy wyłącznie o życiu w mieście. Choć istnieją pewne trendy niekorzystne dla obszarów wiejskich, dostrzegamy także nowe możliwości, które można wykorzystać dzięki odpowiednim działaniom i zachętom”, wyjaśnia Korthals Altes.
Choć można odnieść wrażenie, że kluczowe trendy dominują, badacz wskazuje, że nie zawsze można wyciągać daleko idące wnioski na ich podstawie. „Zauważyliśmy wiele słabych sygnałów, które są znacznie bardziej obiecujące niż niektóre spośród największych trendów. Z tego powodu nie warto pomijać ich w czasie analizy”, wyjaśnia.
Narzędzia polityczne w służbie rewitalizacji obszarów wiejskich
Badacze ustalili, że skuteczne stawienie czoła wyzwaniom, przed którymi stoją obecnie obszary wiejskie, wymaga opracowania nowych narzędzi dotyczących ziemi i pól. W ramach trzydziestu studiów przypadku zrealizowanych przez zespół projektu badacze przyglądali się zróżnicowanym praktykom dotyczącym gruntów, obejmującym zarówno nowo przybyłych mieszkańców obszarów wiejskich, młodych rolników i osoby dziedziczące ziemię.
Wspólnie z kierowanym przez siebie zespołem Korthals Altes sformułował także zestaw 12 zaleceń politycznych, które koncentrują się na akceptacji zmian pokoleniowych, rozpoznawaniu słabych sygnałów, promowaniu agroekologii i poprawie dostępu do gruntów. Władze lokalne mogą także skorzystać z opracowanego z myślą o nich podręcznika, którego treść jest poświęcona przede wszystkim dostępowi do gruntów jako czynniku kluczowym z punktu widzenia rewitalizacji obszarów wiejskich.
Zespół projektu RURALIZATION poświęcił wiele czasu na promowanie zmian na badanych obszarach. „Wszystkie rezultaty projektu zostały omówione z odpowiednimi interesariuszami”, zauważa Korthals Altes. „Dzięki nawiązanym współpracom, w szczególności z sieciami takimi jak Access To Land, osiągnięcia projektu są aktywnie rozpowszechniane i promowane”.
Zespół projektu rozpoczął realizację dziesięciu działań pilotażowych związanych z dostępem do gruntów i gospodarką gruntową, aby na ich podstawie przeanalizować rozwiązania problemów takich jak dziedziczenie, intensyfikacja rolnictwa, spekulacja gruntami, różnorodność biologiczna i nowatorskie struktury własności.
W ramach prac zespołu powstał także masowy otwarty kurs internetowy realizowany przez Uniwersytet Techniczny w Delfcie (Niderlandy). Kurs opracowany z myślą o profesjonalistach zajmujących się rozwojem obszarów wiejskich pomaga uczestnikom w analizie trendów dotyczących obszarów wiejskich oraz ich dynamiki, a także uczy ich opracowywania pomysłów, strategii i działań mających na celu pobudzenie rozwoju tych obszarów, w szczególności działań dotyczących przedstawicieli młodszych pokoleń.
Choć konsorcjum nie ma planów na kontynuację działań w ramach kolejnego projektu, wybrani partnerzy podjęli wyzwanie związane z dalszym rozwojem jego wizji. Projekt sieci Access to Land i Uniwersytetu w Galway dotyczący inicjatyw w zakresie rolnictwa oraz obszarów wiejskich realizowanych przez kobiety to tylko jeden z przykładów.
Podejście zastosowane w ramach projektu RURALIZATION daje promyk nadziei na odmłodzenie i rewitalizację obszarów wiejskich. Wnioski wypływające ze zrealizowanych prac, wyciągnięte dzięki postawieniu aspiracji i marzeń młodych ludzi na pierwszym planie, mogą zainspirować zmiany, które odmienią oblicze wsi.