PDF Basket
Europa stanowi bogatą i zróżnicowaną przestrzeń kulturową, w czym ważną rolę odgrywa właśnie opera. „Jako jeden z fundamentów europejskiego dziedzictwa kulturowego opera zawsze przemawiała do wszystkich, niezależnie od klasy czy statusu społecznego, będąc środkiem wyrazu zarówno władzy, jak i rewolucji”, mówi Mikel Zorrilla, dyrektor ds. mediów cyfrowych w Vicomtech.
Niestety, w ostatnich dziesięcioleciach ta niegdyś powszechna forma sztuki utraciła swoje ludowe korzenie i radykalny wymiar. W rezultacie, zdaniem Zorrilly opera jest obecnie często postrzegana jako symbol nierówności, co jest niepożądanym zjawiskiem, ponieważ kultura powinna łączyć, a nie dzielić.
Aby temu zaradzić, finansowany przez UE projekt TRACTION miał na celu uczynienie opery bardziej inkluzywną. „Opera ma potencjał, by napisać swoją historię na nowo w sposób, który będzie uwzględniał tych, którzy zostali pominięci”, dodaje Zorrilla. „Dzięki temu może się odnowić i ponownie odkryć energię, rezonans i serce potrzebne, by ponownie stać się centralnym punktem kultury europejskiej”.
Libretto ery cyfrowej
Dzięki nowym technologiom i współtworzeniu w projekcie TRACTION udało się nie tylko umożliwić kontakt z operą tradycyjnie zmarginalizowanym społecznościom, ale także zaangażować ich przedstawicieli w proces twórczy.
Podjęto na przykład współpracę z Irlandzką Operą Narodową w celu przygotowania pierwszego na świecie spektaklu operowego bazującego na rzeczywistości wirtualnej. Tworzona wspólnie z irlandzkojęzycznymi mieszkańcami Inis Meáin, nastolatkami z odległych obszarów i dorosłymi z Tallaght oraz południowego Dublina opera została opracowana tak, aby można było jej wysłuchać i obejrzeć za pomocą gogli wirtualnej rzeczywistości.
Ten niespotykany format pozwolił uczestnikom projektu przeniesienie opery do tych regionów Irlandii, które zazwyczaj nie mają dostępu do tej ważnej formy sztuki.
Współtworzenie opery razem z więźniami
Projekt współpracował również z SAMP, niezależną szkołą muzyczną w Portugalii, gdzie przygotowano przedstawienie operowe z udziałem osadzonych z zakładu karnego dla osób młodych w Leiria, jak i z myślą o nich. Zawodowi śpiewacy napisali i skomponowali wspólnie z więźniami, ich krewnymi i personelem więziennym dzieło pod tytułem O Tempo (Somos Nós).
Spektakl był okazją do zintegrowania i przetestowania „przestrzeni współtworzenia” Traction (Traction Co-creation Space), która połączyła w czasie rzeczywistym scenę wewnątrz więzienia, na której występowali osadzeni, z główną sceną w lokalnym audytorium, dzięki czemu wszyscy uczestnicy mogli występować razem.
Opera jako platforma do integracji społecznej
Dążąc do wzmocnienia i przekształcenia społeczności zagrożonych wykluczeniem, zespół projektu wykorzystał operę jako kreatywną platformę umożliwiającą tym społecznościom opowiadanie swoich historii i dzielenie się doświadczeniami. Przykładem może być dzielnica Raval w Barcelonie, w Hiszpanii. Z jednej strony znajduje się w niej słynna 175-letnia Opera Liceu, a z drugiej występują w niej głębokie różnice społeczne, gospodarcze i etniczne.
Współpracując z lokalnymi mieszkańcami, zespół TRACTION napisał i wystawił operę poświęconą życiu w Raval. W spektaklu pod tytułem La Gata Perduda wzięły udział amatorskie chóry z dzielnicy, a lokalni mieszkańcy angażowali się w różne formy współpracy, w tym w zakresie projektowania wizualnych materiałów promocyjnych, scenografii i kostiumów. Wystawiono dwa spektakle dzieła, które wyprzedały się do ostatniego miejsca.
Trwałe dzieło
Łącznie w ramach projektu TRACTION wystawiono 11 spektakli operowych składających się z pięciu godzin nowych kompozycji muzycznych i angażujących ponad 1300 artystów-amatorów oraz członków lokalnych społeczności. Przedstawienia te obejrzało osobiście ponad 8000 osób oraz ponad 766 000 w formule zdalnej.
Jednak ważniejszy od statystyk jest wpływ, jaki spektakle wywarły na zaangażowanych w nie ludzi. „Wszystkim naszym działaniom towarzyszyło poczucie prawdziwej wspólnoty”, mówi jeden z wykonawców. „Projekt nauczył mnie, by nie tylko śpiewać, ale też nadawać sens temu, co śpiewam”, dodaje inny. Opracowane w projekcie narzędzia, technologie i doświadczenia zebrano i udostępniono na stronie internetowej projektu, by umożliwić ich wykorzystanie w ramach różnych innych przedsięwzięć artystycznych.