PDF Basket
Energia wodna, czyli energia odnawialna pozyskiwana z płynącej wody, od dawna odgrywa ważną rolę w Europie, gdzie każdego roku wytwarza się jej prawie 650 TWh. Ale mimo że może wydawać się to dużo, jest to tylko ułamek jej pełnego potencjału.
Jedną z głównych przeszkód w upowszechnieniu energii wodnej jest jej wpływ na środowisko powiązany z powodziami, jakie powodują tamy, oraz potencjalnymi zagrożeniami dla populacji ryb, jakie stwarzają elektrownie wodne.
Zespół finansowanego przez UE projektu FIThydro uznał jednak, że zwiększenie udziału energii wodnej w odnawialnych źródłach energii mogłoby przynieść wiele korzyści – w tym celu postanowił zbadać, czy istnieją tanie rozwiązania, które mogłyby zredukować negatywny wpływ elektrowni wodnych na środowisko. „Wyszliśmy z założenia, że wytwarzanie zielonej i zrównoważonej energii wodnej może iść w parze z działaniami na rzecz zdrowych rzek i samowystarczalnych populacji ryb, jednocześnie będąc uzupełnieniem i przeciwwagą dla innych odnawialnych źródeł energii”, mówi Hany Abo El Wafa, badacz z Uniwersytetu Technicznego w Monachium i kierownik projektu FIThydro.
Energia wodna przyjazna dla ryb
Podczas prac nad projektem naukowcy udoskonalili i opracowali ponad 20 rozwiązań, metod, narzędzi i urządzeń, które powinny ułatwić wykorzystywanie energii wodnej w sposób zrównoważony i zapewniający ochronę populacjom ryb. Wśród nich warto wymienić unikalny system, który pomaga rybom bezpiecznie nawigować pomiędzy turbinami elektrowni wodnych, urządzenie do śledzenia ryb oparte na technologii optycznej 3D i modułach ultradźwiękowych oraz system do przewidywania ryzyka związanego ze śmiertelnością ryb. W ramach projektu naukowcy opracowali też szereg metod ukierunkowanych na wspieranie procesu podejmowania decyzji dotyczących elektrowni wodnych oraz podnoszenie świadomości społecznej na temat energii wodnej.
Oprócz prac nad strategiami łagodzenia negatywnych skutków wytwarzania energii wodnej naukowcy prowadzili także badania nad tym, jak ryby zachowują się w okolicy elektrowni wodnych i jak reagują na związane z nimi zagrożenia. „W ten sposób chcemy przyczynić się do tego, by akweny wodne, które zostawimy przyszłym pokoleniom, były w dobrym stanie”, dodaje Abo El Wafa.
Cel: modernizacja istniejących elektrowni wodnych
Jako że Europa wykorzystuje już w znacznym stopniu potencjał energii wodnej, każda strategia, której celem jest jego zmaksymalizowanie, musi koncentrować się na modernizacji istniejących elektrowni wodnych. „Oznacza to, że wszystkie europejskie kraje muszą dopilnować, żeby ich elektrownie wodne działały zgodnie z unijnymi celami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju oraz żeby były przyjazne dla środowiska, akceptowalne społecznie i rentowne”, twierdzi Abo El Wafa.
W tym kontekście zespół projektu opracował pilotażowe studia przypadków w elektrowniach wodnych położnych w różnych regionach całej Europy, zróżnicowanych pod względem topograficznym. „Nasze studia przypadków koncentrowały się na pięciu głównych obszarach związanych z wpływem energii wodnej na środowisko, czyli migracjach ryb w górę i w dół rzek, przepływie wody, siedliskach i osadach”, wyjaśnia Abo El Wafa. „W każdym studium analizowaliśmy też różne dane dotyczące działania elektrowni wodnych oraz unikalne wyzwania, z jakimi musi mierzyć się każda elektrownia”.
Zespół udostępnił wyniki pilotażowych studiów przypadków oraz wszystkie rezultaty i zasoby projektu na stronie internetowej projektu, w systemie wspierania decyzji oraz w specjalnym serwisie Wiki. Poza tym naukowcy opublikowali ponad 70 artykułów i wzięli udział w ponad 30 konferencjach i seminariach, a także zorganizowali międzynarodową konferencję poświęconą elektrowniom wodnym przyjaznym dla ryb.
Abo El Wafa jest przekonany, że projekt FIThydro nie tylko przyczynił się do zdobycia nowej wiedzy na temat elektrowni wodnych, które nie zagrażają rybom, ale także umożliwił zrobienie kroku naprzód w kierunku zrównoważonej energii wodnej. „Dzięki naszym wysiłkom można łatwiej oceniać i rozwiązywać problemy ekosystemowe związane z wytwarzaniem energii wodnej”, podsumowuje naukowiec. „Pomoże to zmienić sposób, w jaki społeczeństwo postrzega energię wodną, co z kolei przełoży się na większą akceptację nowych projektów lub modernizację tych istniejących”.