PDF Basket
Finansowany ze środków UE projekt OpenAIRE-Advance to czwarty etap tworzenia e-infrastruktury OpenAIRE mającej na celu wspieranie otwartej nauki – podejścia naukowego polegającego na publicznym udostępnieniu w formie cyfrowej wszystkich wyników badań naukowych finansowanych ze środków publicznych. Przez trzy lata licząca sobie obecnie 47 członków organizacja stopniowo rozszerzała zakres swoich działań poza otwarty dostęp do publikacji, propagując także otwarte i dostępne na zasadach FAIR (ang. Findability, Accessibility, Interoperability and Reuse, czyli możliwość wyszukiwania, dostępność, interoperacyjność oraz ponowne wykorzystanie) oprogramowanie i dane naukowe. W szczególności twórcy projektu stworzyli „otwartą licencję scholarly commons” i przyczynili się do utworzenia Europejskiej Chmury Otwartej Nauki oferującej pakiet usług przyspieszających popularyzację nauki.
„Projekt wprowadza dwie kluczowe innowacje”, opowiada Natalia Manola, badaczka w Centrum Badań Naukowych i Innowacji Atena oraz dyrektor zarządzająca OpenAIRE. „Pierwsza z nich to globalny Wykres Otwartych Badań, pierwszy duży krok na drodze do otwartej infrastruktury odkrywczo-pomiarowej. Druga to oparte na uczestnictwie podejście do wdrażania otwartej nauki. Nasze krajowe zespoły ds. otwartego dostępu (ang. National Open Access Desks, NOAD) zlokalizowane w każdym państwie członkowskim UE nawiązują długotrwałe relacje ze wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w proces badawczy na szczeblu instytucjonalnym. Umożliwiają one również współpracę ze społecznościami badawczymi i ustawodawcami na szczeblu krajowym”.
Wykres Otwartych Badań obejmuje zbiór właściwości danych badawczych (metadane, odnośniki) udostępniany fundatorom, organizacjom badawczym, naukowcom, społecznościom badawczym oraz wydawcom. Wszystkie źródła obejmują wzajemne odniesienia dzięki bazie danych w formie wykresu semantycznego. Obecnie wykres badawczy obejmuje 130 milionów wyników badań oraz 15 milionów pełnych tekstów stworzonych przez 100 milionów autorów.
Zespoły NOAD okazały się mieć przełomowe znaczenie również na szczeblu krajowym. Na przykład solidna infrastruktura krajowa w Austrii jest obecnie w pełni zgodna z wytycznymi OpenAIRE. Również wszystkie belgijskie repozytoria stały się zgodne z OpenAIRE, zaś fiński NOAD znacznie zwiększył swą aktywność w krajowych grupach roboczych zajmujących się otwartą nauką. Kolejnym istotnym przykładem jest Turcja, gdzie NOAD odpowiada za uwzględnienie koncepcji otwartej nauki w krajowych inicjatywach.
Motywujące statystyki
Oprócz tych dwóch kluczowych działań zespół projektu zajmował się również promowaniem otwartej nauki. Badacze zorganizowali łącznie 50 krajowych warsztatów z krajowych ekosystemów badawczych. Przygotowali też materiały edukacyjne i zorganizowali 500 szkoleń. Utworzyli także „społeczność umożliwiającą koordynatorom i kierownikom szkoleń ćwiczenie swych umiejętności”. Obecnie społeczność ta obejmuje ponad 70 członków.
Prace realizowane w ramach projektu OpenAΙRΕ-Advance nie ograniczały się do samej UE. Jednym z głównych aspektów, na których koncentrowali się badacze, była globalna współpraca z sieciami repozytoriów spoza Europy. Przeprowadzono pomyślną integrację repozytorium La Referencia (Ameryka Łacińska) z infrastrukturą OpenAIRE. Założono również regionalny portal OpenAIRE publikujący wyniki kanadyjskich badań naukowych. Było to możliwe dzięki współpracy z Kanadyjskim Stowarzyszeniem Bibliotek Badawczych (ang. Canadian Association of Research Libraries, CARL) oraz trzema głównymi kanadyjskimi fundatorami. W Afryce uruchomiono sieć repozytoriów. Z kolei współpraca z Organizacją Narodów Zjednoczonych przyczyniła się do udostępnienia materiałów z otwartym dostępem na platformie UN2030.
„W ramach projektu OpenAIRE-Advance skontaktowaliśmy się z szeroką gamą podmiotów. Mimo że naszym głównym celem byli naukowcy, współpracowaliśmy też z pośrednikami na szczeblu uniwersyteckim oraz z decydentami w agencjach dofinansowania. Liczby nie kłamią. Z przyjemnością obserwujemy zwiększone zainteresowanie naszymi usługami, takimi jak Zenodo, pulpit PROVIDE, Wykres Badań OpenAIRE oraz Argos”, wyjaśnia Manola.
Projekt (OpenAIRE Nexus) przejął pałeczkę, jeśli chodzi o otwartą naukę w Europie, i będzie koncentrować swe działania na dalszym prowadzeniu serwisów OpenAIRE.