PDF Basket
Το έργο OpenAIRE-Advance, το οποίο χρηματοδοτείται από την ΕΕ, αποτελεί την τέταρτη φάση της διαδικασίας κατασκευής των ηλεκτρονικών υποδομών του OpenAIRE για την επιτάχυνση της ανοικτής επιστήμης, μια επιστημονική προσέγγιση που έχει σκοπό να καταστήσει όλα τα ερευνητικά αποτελέσματα, που χρηματοδοτούνται με δημόσια κονδύλια, προσβάσιμα στο ευρύ κοινό σε ψηφιακή μορφή. Τα 3 τελευταία χρόνια, η οργάνωση, η οποία πλέον απαρτίζεται από 47 μέλη, έχει σταδιακά προχωρήσει πέρα από την ανοικτή πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις υποστηρίζοντας ερευνητικά δεδομένα και λογισμικά που είναι ανοιχτού τύπου και δίκαια ή «FAIR» (από τα αρχικά των λέξεων ευρεσιμότητα, προσβασιμότητα, διαλειτουργικότητα και επαναχρησιμοποίηση, στα αγγλικά). Συγκεκριμένα, το έργο δημιούργησε μια «ανοικτή ακαδημαϊκή κοινότητα» και συνείσφερε στο Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης, με μια σειρά υπηρεσιών για την επιτάχυνση της αφομοίωσης της επιστημονικής γνώσης.
«Το έργο διαθέτει δύο βασικές καινοτομίες», λέει η Ναταλία Μανωλά, ερευνήτρια στο Ερευνητικό Κέντρο Καινοτομίας «Αθηνά» και διευθύνουσα σύμβουλος του OpenAIRE. «Η πρώτη είναι το Open Research Graph (αναπαράσταση ανοικτής έρευνας), που αποτελεί το πρώτο μεγάλο βήμα για υποδομές ανοιχτής αναζήτησης και ανοιχτών συστημάτων μετρήσεων. Η δεύτερη αφορά μια συμμετοχική προσέγγιση για την πραγμάτωση της ανοικτής επιστήμης. Τα εθνικά γραφεία ανοιχτής πρόσβασης (NOAD) σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ δημιουργούν μακροπρόθεσμες σχέσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς που συμμετέχουν στην ερευνητική διαδικασία σε θεσμικό επίπεδο. Επίσης, παρέχουν και τη δυνατότητα συνεργασιών με ερευνητικές κοινότητες και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε εθνικό επίπεδο.»
Το Open Research Graph ομαδοποιεί τα στοιχεία μιας συλλογής ερευνητικών δεδομένων (μεταδεδομένα, συνδέσμους) και τις καθιστά διαθέσιμες σε χρηματοδότες, ερευνητικούς οργανισμούς, ερευνητικές κοινότητες και εκδότες. Όλοι οι πόροι διασυνδέονται μέσα από μια βάση δεδομένων σημασιολογικών αναπαραστάσεων. Η ερευνητική αναπαράσταση, επί του παρόντος, περιλαμβάνει 130 εκατομμύρια ερευνητικά αποτελέσματα και 15 εκατομμύρια πλήρη κείμενα από 100 εκατομμύρια συντάκτες ερευνητικών εργασιών.
Τα NOAD κατάφεραν να αλλάξουν τα δεδομένα και σε εθνικό επίπεδο. Οι ισχυρές εθνικές υποδομές της Αυστρίας, για παράδειγμα, είναι πλέον πλήρως εναρμονισμένες με τις κατευθυντήριες γραμμές του OpenAIRE. Όλα τα αποθετήρια του Βελγίου έχουν συμμορφωθεί με το OpenAIRE, ενώ το NOAD της Φινλανδίας έχει δραστηριοποιηθεί πολύ ενεργά σε εθνικές ομάδες εργασίας για την ανοικτή επιστήμη. Ακόμη ένα σχετικό παράδειγμα για τον αντίκτυπο του έργου είναι η Τουρκία, όπου το NOAD ήταν υπεύθυνο για την ένταξη ενός χάρτη πορείας για την ανοικτή επιστήμη στο εθνικό θεματολόγιο.
Ενθάρρυνση των στατιστικών
Πέρα από αυτές τις δύο ουσιαστικές συνεισφορές, η ομάδα του έργου εργάστηκε για την προώθηση της ανοικτής επιστήμης. Διοργάνωσαν συνολικά 50 εθνικά εργαστήρια από εθνικά ερευνητικά οικοσυστήματα. Παρήγαγαν εκπαιδευτικό υλικό και διοργάνωσαν 500 εκδηλώσεις κατάρτισης. Τέλος, είναι εξίσου σημαντικό ότι δημιούργησαν μια «κοινότητα πρακτικής εξάσκησης για συντονιστές και υπεύθυνους προγραμμάτων κατάρτισης», η οποία απαριθμεί αυτήν τη στιγμή πάνω από 70 μέλη.
Τις προσπάθειες του OpenAΙRΕ-Advance δεν σταμάτησαν ούτε τα σύνορα της ΕΕ. Ο παγκόσμιος διάλογος με δίκτυα αποθετηρίων εκτός Ευρώπης ήταν ένας από τους κυριότερους στόχους του έργου. Το La Referencia (Λατινική Αμερική) εντάχθηκε επιτυχώς στην υποδομή του OpenAIRE. Μια περιφερειακή πύλη OpenAIRE αναπτύχθηκε για καναδικά ερευνητικά αποτελέσματα, χάρη στη συνεργασία με την Καναδική Ένωση Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (CARL) και τρεις σημαντικούς Καναδούς χρηματοδότες. Ένα δίκτυο αποθετηρίων ξεκίνησε στην Αφρική, ενώ χάρη στη συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησε η παροχή περιεχομένου ανοικτής πρόσβασης στην πλατφόρμα UN2030.
«Το OpenAIRE-Advance επικοινώνησε με ευρύ φάσμα φορέων. Μολονότι οι βασικοί αποδέκτες μας είναι οι ερευνητές, έχουμε συνεργαστεί με μεσάζοντες σε πανεπιστημιακό επίπεδο και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε οργανισμούς χρηματοδότησης. Οι αριθμοί δεν ψεύδονται και είμαστε πολύ χαρούμενοι που διαπιστώνουμε ότι γίνεται ευρεία χρήση των υπηρεσιών μας, όπως του Zenodo, του πίνακα εργαλείων PROVIDE, του OpenAIRE Research Graph και του Argos», εξηγεί η κυρία Μανωλά.
Το έργο (OpenAIRE Nexus) έχει αναλάβει την πρόκληση της ανοικτής επιστήμης στην Ευρώπη, και θα εστιάσει στη συνεχή λειτουργία των υπηρεσιών OpenAIRE.