PDF Basket
Choć zrealizowano wiele badań skupionych na skutkach problemu przemocy warunkowanej płciowo występującego w instytucjach badawczych, dotychczas nie powstało kompleksowe opracowanie tego zagadnienia. Jak zauważa Sofia Strid, koordynatorka naukowa projektu UniSAFE:
„Praca w środowisku akademickim nie wygląda w zasadzie tak, jak w dowolnym innym przedsiębiorstwie, ponieważ wiąże się z władzą, autorytetem oraz hierarchią, nierzadko opartą na wieku, płci oraz innych czynnikach przyczyniających się do powstawania nierówności. Od dawna znamy szkodliwe skutki przemocy związanej z płcią w szkolnictwie wyższym, jednak do kompleksowej analizy tego zjawiska brakowało nam konkretnych danych liczbowych”.
Choć na szczeblu Unii Europejskiej realizowane są obecnie wzmożone działania mające na celu naświetlenie problemu przemocy nacechowanej płciowo w środowisku akademickim oraz poszukiwanie rozwiązań, prawdziwa skala tego zjawiska pozostaje nieznana. Ponadto brak dostatecznej wiedzy i infrastruktury uniemożliwia skuteczne zapobieganie jego występowaniu, nie mówiąc nawet o ochronie ofiar oraz wyciąganiu konsekwencji wobec sprawców.
Zespół projektu UniSAFE wyznaczył sobie bardzo jasne cele – poznanie kontekstu przemocy związanej z płcią, zebranie danych na temat jej występowania oraz skutków, ustalenie przyczyn oraz wdrożenie skutecznych działań zaradczych.
„Naszym celem było poszerzenie wiedzy na temat przemocy ze względu na płeć w szkolnictwie wyższym oraz wykorzystanie tej wiedzy w celu opracowania innowacyjnych narzędzi operacyjnych i zaleceń, z których mogą skorzystać organizacje badawcze”, wyjaśnia Strid, profesor nadzwyczajna zajmująca się badaniami nad płcią na Uniwersytecie Örebro.
Wyjątkowe wyniki
Zespół projektu UniSAFE przeprowadził nowatorskie badanie ankietowe w piętnastu państwach, uzupełniając je obszernymi wywiadami badawczymi oraz analizami studiów przypadków.
Z badań wynika, że aż 62 % spośród 42 000 respondentów doświadczyło jakiejś formy przemocy ze względu na płeć w środowiskach akademickim lub badawczym. Choć dotychczasowe badania kładły nacisk przede wszystkim na przemoc wobec kobiet, zespół zajął się także problematyką przemocy wobec mężczyzn i osób niebinarnych.
„Powszechność tego zjawiska jest alarmująco wysoka, a w przypadku osób niebinarnych, mniejszości etnicznych i osób z niepełnosprawnościami oraz przewlekle chorych problem jest szczególnie nasilony. Jednocześnie niewiele ofiar zgłasza przypadki przemocy ze względu na płeć – jednie 12,5 % respondentów, którzy doświadczyli tego zjawiska, poinformowało o tym fakcie odpowiednie osoby”.
Badacze zadali także szereg kluczowych pytań dotyczących między innymi stosownych ram prawnych i przepisów w poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej, a także strategii sprzyjających wprowadzaniu zmian instytucjonalnych. Choć niezbędne wydaje się podjęcie stosownych interwencji, ich skuteczność jest uzależniona od sposobu realizacji na wszystkich szczeblach.
Znaczenie organizacji badawczych
Jednym z głównych wyzwań, jakim stawiał czoła zespół projektu UniSAFE, była konieczność pokonania oporu ze strony instytucji. Choć fakt istnienia problemu przemocy ze względu na płeć został uznany i dostrzeżony przez większość organizacji, wyciągnięcie stosownych wniosków i przełożenie ich na skuteczne działania często wiązało się z trudnościami. Z tego powodu w ramach projektu zostały zorganizowane spotkania kluczowych interesariuszy, aby sprzyjać współpracy, dzielić się wiedzą oraz opracowywać praktyczne rozwiązania.
Budowanie grup wsparcia w organizacjach prowadzących badania naukowe miało kluczowe znaczenie dla realizacji celów projektu. Dzięki współpracy z organizacjami oraz zaangażowaniu ich w działania badawcze udało się wzbudzić poczucie wspólnej i zbiorowej odpowiedzialności za problem.
„Naszym celem było zbudowanie społeczności skupiającej organizacje badawcze”, wyjaśnia Strid. „W badaniu wzięło udział czterdzieści sześć takich organizacji działających w 15 państwach. Współpraca dotyczyła także opracowywania planów działań, analiz studiów przypadków oraz udziału w dziewięciu warsztatach, które umożliwiły przełożenie wyników przeprowadzonych badań na konkretne narzędzia i zalecenia”.
Nowe modele walki z przemocą ze względu na płeć
Realizowane na przestrzeni trzech lat prace w ramach projektu UniSAFE zaowocowały opracowaniem aktualnych, rzetelnych i wiarygodnych danych na temat nowych form przemocy występujących w organizacjach badawczych, a także powstaniem zestawu innowacyjnych narzędzi umożliwiających zwalczanie tego zjawiska, opartych na kompleksowym modelu analitycznym.
Model ten został wykorzystany w celu zgromadzenia kompleksowych informacji na temat przemocy i działań służących jej zwalczaniu, w oparciu o siedem czynników – powszechność, zapobieganie, ochronę, karanie, partnerstwa, świadczenie usług i działania – określane skrótem 7P w oparciu o ich angielskie nazwy (Prevalence, Prevention, Protection, Prosecution, Partnerships, Provision of services, Policy). Posłużył także opisaniu działań na szczeblu poszczególnych państw oraz przepisów w 33 krajach.
Wnioski z prac zostały następnie przekształcone w konkretne zalecenia, dostosowane narzędzia i szkolenia, aby pomóc interesariuszom w skutecznej walce z problemem przemocy ze względu na płeć.
„Jednym z wielu cennych rezultatów projektu są ramy oceny i narzędzie, które stanowi punkt wyjścia dla każdej instytucji. Zestaw narzędzi obejmuje także strategię, plan działania i protokół przeciwdziałania przemocy uwarunkowanej płciowo”, wyjaśnia Strid.
Rezultaty projektu UniSAFE zostały zaprezentowane podczas wydarzeń, w których uczestniczyli decydenci unijni oraz przedstawiciele władz krajowych. W ramach prac odbyły się dwie ważne konferencje zorganizowane przez hiszpańską i czeską prezydencję Rady Unii Europejskiej, podczas których zaprezentowano zestaw narzędzi. Odbyło się także spotkanie końcowe projektu UniSAFE, podczas którego zostały zaprezentowane wyniki prac – wzięli w nim udział wszyscy interesariusze.
Dzięki wspólnym wysiłkom i wyjątkowemu zaangażowaniu wszystkich interesariuszy, zespół projektu UniSAFE dokonał prawdziwego przełomu w walce ze zjawiskiem przemocy ze względu na płeć w całej Europie.