PDF Basket
Dyskurs dotyczący usług finansowych często ogranicza się do banków, towarzystw ubezpieczeniowych oraz funduszy inwestycyjnych, jednak termin „usługi finansowe i biznesowe” – określany niekiedy także skrótem FABS – obejmuje także nieruchomości, księgowość, prawo, doradztwo biznesowe i wiele innych obszarów. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu CityNet zajął się analizą oraz opracowaniem charakterystyki tego dynamicznego sektora.
Badania przeprowadzone w ramach projektu pokazują, że pomimo krótkoterminowej zmienności rynków finansowych oraz związanych z nią spekulacji medialnych sektor usług finansowych i biznesowych charakteryzował się połączeniem oporu wobec zmian oraz powolnego przystosowania do ich wprowadzenia.
„Gdy rozpoczynaliśmy realizację naszej pracy w 2016 roku, spodziewaliśmy się, że globalny kryzys finansowy połączony z coraz większą tendencją do koncentracji na rynkach azjatyckich odmieni sektor FABS. Mimo to, ze względu na ustalone interesy, nie byliśmy świadkami znaczących zmian układów finansowych na świecie”, wyjaśnia Dariusz Wójcik, koordynator projektu CityNet, pracownik naukowy Katedry Geografii i Środowiska na Uniwersytecie Oksfordzkim w Zjednoczonym Królestwie, będącej koordynatorem projektu.
Globalna sieć finansowa
Według Wójcika gospodarka światowa składa się z czterech podstawowych, współzależnych elementów. Mowa o usługach finansowych i biznesowych, światowych rządach, centrach finansowych oraz zagranicznych jurysdykcjach – głównie rajach podatkowych oraz regulacyjnych. Projekt CityNet dotyczył konceptualizacji każdego z tych czterech elementów w ramach teoretycznych globalnych sieci finansowych.
„Wiążą się one z konsekwencjami wykraczającymi poza świat finansów, w związku z czym nasza analiza opiera się na ekonomii, naukach politycznych, socjologii, a także geografii i antropologii”, wyjaśnia Wójcik.
Zdywersyfikowana metodologia wykorzystana w ramach projektu CityNet obejmowała gromadzenie, analizę i mapowanie specjalistycznych globalnych danych dotyczących transakcji finansowych i miast (pochodzących głównie z Dealogic i Oxford Economics), a także przeprowadzenie przeszło 200 rozmów z międzynarodowymi ekspertami.
Tuż przed rozpoczęciem projektu obywatele Zjednoczonego Królestwa zagłosowali za opuszczeniem Unii Europejskiej, co dało zespołowi wyjątkową okazję do zbadania kolejnego ważnego wydarzenia o daleko idących konsekwencjach.
„Uderzające jest to, jak niewiele na znaczeniu stracił Londyn od 2016 roku. Z ogólnej liczby przeszło pół miliona miejsc pracy w sektorze FABS zlikwidowano zaledwie kilka tysięcy stanowisk, a Londyn wciąż stanowi najważniejszy ośrodek Europy w zakresie handlu instrumentami finansowymi”, wyjaśnia Wójcik.
Zespół projektu CityNet zaobserwował olbrzymi wzrost wielkości podmiotów w sektorze FABS od 2008 roku, pomimo zapowiedzi, że nowe technologie zdziesiątkują zatrudnienie w całej branży.
„Zatrudnienie w sektorze usług finansowych i biznesowych wzrosło niemal w każdym ośrodku finansowym. W latach 2008–2022 w wielu azjatyckich miastach liczba pracowników tego sektora wzrosła ponad dwukrotnie”, dodaje Wójcik. „Innowacje w zakresie zaawansowanych technologii nie okazały się zagrożeniem – zamiast tego przyniosły sektorowi wiele korzyści, co widać było w każdym ośrodku, któremu przyglądał się nasz zespół, począwszy od Buenos Aires, kończąc zaś na Shenzhen, które dążyło do tego, by stać się centrum technologii finansowych, czyli FinTech”.
Mapowanie świata finansjery
Zespół projektu CityNet opracował pierwszy w historii Atlas Finansów, który zostanie opublikowany nakładem wydawnictwa Yale University Press w 2024 roku.
Nowe opracowanie stanowi zbiór map i wizualizacji przedstawiających historię i geografię finansów, od czasu wynalezienia taj koncepcji przeszło pięć tysięcy lat temu w Mezopotamii, po współczesne wydarzenia, takie jak rozwój spółek FinTech. Opracowane mapy obejmują także ich wpływ, w tym między innymi dane na temat rosnących nierówności społecznych.
„Projekt stanowił wyjątkowo pracochłonne przedsięwzięcie, w które zaangażowani byli pracownicy naukowi, analityk danych, projektant i prawie 200 wolontariuszy z Uniwersytetu Oksfordzkiego”, zauważa Wójcik.
Jednym z głównych założeń leżących u podstaw opracowania Atlasu było przygotowanie materiałów przystępnych dla czytelników i użytkowników końcowych. Treści zawarte w publikacji pozwalają lepiej zrozumieć procesy, na których opiera się świat finansów, a zarazem są znacznie łatwiejsze do przyswojenia i przeznaczone dla szerszego grona czytelników niż tradycyjne artykuły naukowe.
„Atlas nie jest i nigdy nie miał być technicznym i abstrakcyjnym źródłem wiedzy – jego celem jest sprowadzenie finansów do roli elementu codziennego życia. Jako opracowanie geograficzne i czasowe pokazuje nam, w jaki sposób, gdzie i kiedy system finansowy działał dla dobra ludzi i planety, a także kiedy i gdzie może nastąpić to ponownie”, podsumowuje Wójcik.
Sprowadzanie finansów z powrotem na Ziemię
Opisując możliwości zarządzania sektorem usług finansowych i biznesowych przez decydentów z myślą o zapewnieniu sprawiedliwego i stabilnego wzrostu, Wójcik twierdzi: „Sektory FABS są zakorzenione w światowej gospodarce do tego stopnia, że jakiekolwiek próby ich ograniczenia za pomocą regulacji spełzną na niczym”.
Zamiast tego badacz opowiada się za budowaniem alternatywnych rozwiązań finansowych, których społeczeństwo naprawdę potrzebuje, podając jako przykłady państwowe fundusze majątkowe, banki rozwoju i zielone banki działające w wielu krajach.
Rezultaty projektu zostały opublikowane w książce: „International Financial Centres after the Global Financial Crisis and Brexit”, która stanowi uzupełnienie prac sieci Global Network on Financial Geography (FinGeo) – grupy blisko 1 000 badaczy oraz praktyków koncentrujących się na charakterze przestrzennym rynków finansowych oraz ich wpływów, na czele której stoi Wójcik. Co więcej, w 2024 roku we współpracy ze stowarzyszeniem Regional Studies Association grupa zamierza rozpocząć wydawanie nowego czasopisma naukowego zatytułowanego „Finance & Space”.