PDF Basket
Ýmis konar iðnaður, frá raforkuframleiðslu að sementsframleiðslu, er ástæðan fyrir losun gríðarlegs magns af gróðurhúsalofttegundum, þ.m.t. koldíoxíð (CO2). Það er lífsnauðsynlegt fyrir Evrópu að draga úr gróðurhúsalofttegundum í andrúmslofti til verða loftslagshlutlaus árið 2050.
Fram til þessa hefur með CarbFix2-verkefninu nýlega verið prófuð og sköluð upp tímamótatækni við að ná og geyma kolefni (CCS=carbon capture and storage). Þessi aðferð felst í að fjarlægja CO2 við losunarstað, svo sem verksmiðjureykháfa, flytja það og geyma með öruggum hætti.
Það sem gerir CarbFix2-nýjungina einstaka er að fangað CO2 er leyst upp í miklu vatni og síðan geymt varanlega neðanjarðar sem berg. Ferlið er svolítið líkt því að bæta CO2 í flösku af vatni til að gera úr gosdrykk – nema í mun stærri skala. Efnabreytingar mynda fast berg úr uppleystu CO2, sem kemur í veg fyrir að það sleppi út í andrúmsloftið.
Verkefnið var notað nýlega hjá bandarískum leikara Zac Efron í „Niður í Jörðina“, ferðalag með Netflix þar sem rannsakaðir eru hollir og sjálfbærir hættir við að lifa og hefur verið sýnt á BBC, HBO, National Geographic og víðar.
Útdráttur, upplausn og geymsla CO2
Með CarbFix2 er leitast við að byggja á árangri fyrri verkefna og tryggja að þessa tækni megi skala upp til að mæta að fullu þörfum iðnaðarins.
„Útdráttur kolefnis og geymsla er lífsnauðsynlegur hluti af loftslagsviðbrögðum“ útskýrir framkvæmdastýra CarbFix2-verkefnisins, Edda Sif Pind Aradóttir. „Við viljum hámarka árangur þessarar aðferðar sem hagkvæman valkost fyrir iðnaðinn.“
Verkefnið fór fram við risastóru Hellisheiðarvirkjunina á Íslandi, sem er ein sú stærsta í heimi. Verksmiðjan beislar jarðvarma til að búa til rafmagn og skila heitu vatni til mikils hluta íbúa landsins. CO2 losun úr gufunni frá verksmiðjunni hefur verið fönguð stöðugt frá árinu 2014.
Verkefnið var skalað upp í gegnum CarbFix2. Liðsheildinni tóks að finna bestu leiðir við að leysa upp lofttegundir, sem komu frá verksmiðjunni, í ferskvatnsgeymum. Heildareftirlits- og sannprófunarkerfi var þróað og komið af stað til að tryggja að um væri að ræða örugga varanlega geymslu.
„Við jukum líka við þekkingu okkar á steinefnaútfellingum með jarðhitavinnslu“, segir Edda Sif. „Þetta varð grunnurinn að því að framkvæma prófanir í fullum skala með því að spýta inn lofttegundum í sjó.“
Auk þess var reist aðstaða til að fanga loft beint við Hellisheiðarvirkjun til að fanga CO2 beint úr andrúmsloftinu. Verkefnisteymið tengdi þessa útdráttarvinnslu við að losunar- og geymsluáfangana til þess að sýna fram á hagkvæmni heildarvinnslunnar.
CO2 fangað úr iðnaðarlosun
CarbFix2 sýndi á stækkuðum skala betur en nokkru sinni að hægt er að fanga CO2 við iðnaðarlosun með tryggum hætti og geyma sem berg neðanjarðar. „Þessi steinefnaútfelling fer yfirleitt fram á þúsundum ára, ef hún gerist yfir höfuð“, bætir Edda Sif við. „Með okkar tækni er þetta mögulegt á fáeinum árum.“
Carbfix var stofnað skömmu eftir að verkefninu var lokið til að setja tæknina á markað. Það hefur verið spennandi að setja af stað þetta fyrsta CO2 steinútfellingarverkefni í heiminum. Sem dæmi hefur vararitari Sameinuðu þjóðanna, Amina J Mohammed, nýlega heimsótt fyrirtækið til að ræða steinefnaútfellingar með CO2 og gríðarmikla möguleika þess um heiminn.
Verkefnið hjálpar áfram við að snúa við loftslagsbreytingum og upplýsa stefnur svo sem EU Green Deal, sem miðar að því að gera ESB kolefnishlutlaust árið 2050. „Við höfum nú þegar gert samninga um að skala upp aðferð við að fanga beint úr loftinu og fella út CO2 og geyma“, segir Edda Sif. „Fyrsta verkefnið sem hófst 2021, fjarlægir að staðaldri 4.000 tonn af CO2 úr loftinu á hverju ári. Verið er að vinna að tíföldun verkefnisins.“
Undirbúningur er einnig hafinn að Coda-stöðinni. Þessi stöð verður kolefnisinnflutnings- og geymsluhöfn á Íslandi. CO2 sem fangað er á iðnaðarsvæðum í N-Evrópu verður sent á stöðvar og affermt á landgeyma til skammtímageymslu.
CO2 verður síðan dælt í net af nálægum inndælingarholum , þar sem það leysist upp í vatni áður en því er dælt í jörðina. Stöðin mun væntanleg hefja starfsemi árið 2025.