PDF Basket
“Ons onderzoek beantwoordt een aantal van de meest urgente vragen”, legt projectcoördinator Mark Levels, hoogleraar Gezondheid, Onderwijs en Werk aan de Universiteit Maastricht uit. “Hoe bereiden we onderwijssystemen bijvoorbeeld voor op de toekomst? Hoe moeten we de socialezekerheidsstelsels opnieuw vormgeven? En kunnen we zulke sociale programma’s betalen?”
Om deze vragen te beantwoorden, bestudeert het door de EU gefinancierde TECHNEQUALITY-project niet alleen hoe kunstmatige intelligentie (AI), zoals robots, het werk beïnvloedt. Het kijkt ook naar de manier waarop automatisering invloed kan hebben op verschillende sociale groepen in onze samenleving, en hoe technologische innovaties de sociale ongelijkheid in de EU en daarbuiten kunnen versnellen.
“Een ander aspect dat ons project onderscheidt, is de manier waarop we de impact van automatisering modelleren”, zegt Levels. “Een groot deel van de vakliteratuur gaat ervan uit dat als een taak geautomatiseerd kan worden, deze op een gegeven moment verloren zal gaan voor menselijke werkers. In plaats daarvan houden we rekening met bredere macrotrends op de Europese arbeidsmarkten. Dit stelt ons in staat om realistischere voorspellingen te doen.”
Geïnformeerde beleidsmakers
De leden van het project onderhouden nauw contact met beleidsmakers op EU-, nationaal, regionaal en lokaal niveau, en helpen zo beleid te creëren op basis van de bevindingen van het project: “Onze bevindingen kunnen regionale, nationale en internationale overheden informeren over beleidsreacties met betrekking tot onderwijs en sociaal welzijn”, voegt Levels toe.
Grote ondernemingen en vakbonden waren ook betrokken bij het project, en hun inbreng is van cruciaal belang als het gaat om het bijscholen en omscholen van werknemers en het verzekeren van het welzijn op de werkplek, terwijl de productiviteit wordt vergroot door het toepassen van AI in bedrijven.
Projectpartners richten zich met name op acht Nederlandse gemeenten, en beoordelen de effecten van welzijnsregelingen zoals het basisinkomen: “Ik denk dat de publieke en politieke debatten over bijvoorbeeld universele basisinkomensregelingen nog steeds te vaak ideologisch worden gevoerd”, legt Levels uit. “We wilden de kwaliteit van deze debatten verbeteren door empirisch bewijs te leveren over de beoogde en onbedoelde gevolgen van innovaties op het gebied van de sociale zekerheid.”
Hoewel de COVID-19-pandemie een ernstige complicerende factor is geweest voor een dergelijk complex internationaal project, heeft het onderzoeksteam zijn werk voortgezet: “Een van de hoogtepunten voor mij was het gemeenschapsgevoel binnen het consortium”, zegt Levels. “We waren in staat om een groep eminente wetenschappers uit topinstellingen in de hele EU bijeen te brengen, die op afstand hebben moeten samenwerken en complexe analyses hebben moeten uitvoeren. De steun van de EU is ook echt geweldig geweest.”
Nu actie ondernemen
Het project gaat nu zijn derde en laatste jaar in, en een groot deel van het onderzoek is nog steeds gaande. Niettemin blijkt uit de voorlopige bevindingen van het project dat automatisering weliswaar enorm belangrijk is voor de economische groei in de EU, maar dat het risico bestaat dat automatisering ook maatschappelijke onzekerheden, toegenomen sociale ongelijkheid, verminderde sociale mobiliteit en nieuwe sociale twisten tot gevolg kan hebben.
“We voorspellen echter wel dat tussen de 5 en 44 % van alle Europese banen zal verdwijnen”, merkt Levels op. “De invloed van deze ontwikkeling op de Europese samenlevingen zal afhangen van een groot aantal variabelen.”
Een belangrijk gegeven is dat het project stelt dat automatisering een beheersbaar risico is. Als regeringen de juiste stappen zetten, kunnen de Europese economieën opleven en kan massawerkloosheid waarschijnlijk worden voorkomen: “Als TECHNEQUALITY overheden kan helpen zich voor te bereiden op de toekomst door hen te helpen de bedoelde en onbedoelde gevolgen van beleidsreacties te begrijpen, is onze missie een succes”, zegt Levels.
“Maar regeringen moeten nu actie ondernemen. In het komende jaar zullen veel TECHNEQUALITY-analyses worden gepresenteerd over onderwijssystemen, vaardigheden, volwassenenonderwijs, innovaties op het gebied van sociale voorzieningen en overheidsfinanciën. Dus houd ons in de gaten”, voegt hij eraan toe.